Дэпартамент па ядзернай і радыяцыйнай бяспецы
Каментар да рэзалюцыі Еўрапарламента ад 11 лютага 2021 года
У сувязі з прыняццем рэзалюцыі Еўрапарламента ад 11 лютага 2021 году Дэпартамент па ядзернай і радыяцыйнай бяспецы (Дзяржатамнагляд) з нагоды паднятых пытанняў, звязаных з рэгуляваннем ядзернай і радыяцыйнай бяспекі, заяўляе наступнае.
У ходзе рэалізацыі сваёй першай ядзернай энергетычнай праграмы Беларусь нязменна варта стандартам бяспекі Міжнароднага агенцтва па атамнай энергіі і фундамэнтальных прынцыпах бяспекі. Наша краіна прымае ўдзел у рэалізацыі ўсіх элементаў глабальнага рэжыму ядзернай бяспекі. Беларусь з'яўляецца дагаворным бокам шэрагу канвенцый і пагадненняў, уключаючы Канвенцыю аб ядзернай бяспецы, Аб'яднаную канвенцыю аб бяспецы абыходжання з радыеактыўнымі адходамі і аб бяспецы абыходжання з адпрацаваным ядзерным палівам і іншыя. Беларускае заканадаўства па пытаннях ядзернай і радыяцыйнай бяспекі пастаянна ўдасканальваецца, у тым ліку з улікам новых патрабаванняў і рэкамендацый МАГАТЭ: распрацоўваюцца новыя нормы і правілы, перапрацоўваюцца існуючыя дакументы, у тым ліку высокага ўзроўню, такія як законы “Аб выкарыстанні атамнай энергіі” і “Аб радыяцыйнай бяспецы”.
Беларусь шырока выкарыстоўвае інструментарый міжнародных ацэначных місій і партнёрскіх праверак, добраахвотна запрасіла і прыняла шэраг місій МАГАТЭ, як па асобных напрамках, так і комплексных, якія ўключаюць пытанні ацэнкі рэгулюючай інфраструктуры:
- па ацэнцы ядзернай інфраструктуры (INIR) 2012 і 2020 года;
- па ацэнцы рэгулюючай інфраструктуры ядзернай і радыяцыйнай бяспекі (IRRS) 2016 гады;
- па пытаннях аварыйнай гатоўнасці і рэагавання (EPREV) 2018 гады;
- па пытаннях ўліку і кантролю ядзернага матэрыялу (ISSAS) 2019 года.
У планавым парадку рэалізуюцца рэкамендацыі, атрыманыя ў ходзе пералічаных місій. Чарговая місія – па пытаннях фізічнай абароны (IPPAS) запытана Рэспублікай Беларусь і адбудзецца ў сярэдзіне 2021 года. На 4 квартал 2021 года запланаванае правядзенне пост-місіі IRRS. У афіцыйных выніковых дакументах місій эксперты МАГАТЭ адзначаюць, што:
“... у Беларусі створана рэгулюе інфраструктура ядзернай і радыяцыйнай бяспекі, і ў ходзе місіі прадэманстравана цвёрдая прыхільнасць рэалізацыі прынцыпаў забеспячэння ядзернай і радыяцыйнай бяспекі” (З справаздачы місіі IRRS 2016 года);
“... Беларусь блізкая да завяршэння стварэння ядзернай энергетычнай інфраструктуры, неабходнай для пачатку эксплуатацыі сваёй першай атамнай электрастанцыі. Краіна мае кампетэнтныя арганізацыі і завяршае сваю дзейнасць па падрыхтоўцы да запуску першага энергаблока” (з справаздачы місіі INIR 2020 года).
Эксперты МАГАТЭ і іншыя зацікаўленыя неаднаразова адзначалі што ў Беларусі прымяняюцца станоўчыя практыкі і напрамкі паспяховай работы, якія рэкамендаваны для вывучэння іншым краінам, у тым ліку ў частцы развіцця міжнароднага супрацоўніцтва, транспарэнтнасці і адкрытасці рэгулюючага органа. У якасці прыкладу: у ходзе апошняй агляднай нарады 2017 года ў рамках Канвенцыі аб ядзернай бяспецы дагаворныя бакі ў выніковым дакуменце падкэслілі ў якасці напрамкі паспяховай працы “Усебаковае міжнароднае супрацоўніцтва, уключаючы двухбаковыя пагадненні па ядзернай бяспецы”. Да падобнай высновы прыйшлі таксама дагаворныя бакі Аб'яднанай канвенцыі аб бяспецы абыходжання з радыеактыўнымі адходамі і аб бяспецы абыходжання з адпрацаваным ядзерным палівам у ходзе апошняй агляднай нарады 2018 года.
Беларускі рэгулюючы орган у галіне ядзернай і радыяцыйнай бяспекі з'яўляецца незалежным у прыняцці сваіх рэгулюючых рашэнняў, у тым ліку па такіх важных пытаннях, як ліцэнзаванне дзейнасці ў галіне выкарыстання атамнай энергіі і крыніц іанізуючага выпраменьвання.
Да пачатку ўводу ў эксплуатацыю энергаблока № 1 Беларускай АЭС, з кастрычніка 2017 года Дзяржатамнаглядам арганізавана ўсёабдымная экспертыза дакументаў, якiя абгрунтоўваюць бяспечную эксплуатацыю энергаблока, якую правяла экспертная арганізацыя ДНУ «АІЭЯД-Сосны» Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. На падставе праведзеных экспертызы бяспекі і ацэнкі адпаведнасці ДП «Беларуская АЭС» ліцэнзійным патрабаванні і умовам, у ходзе якой праверана гатоўнасць ДП «Беларуская АЭС» бяспечна выканаць заяўленую дзейнасць, Дзяржатамнаглядам падрыхтавана заключэнне аб магчымасці выдачы ліцэнзіі на пачатак фізічнага пуску энергаблока. Загрузка ядзернага паліва ў рэактар энергаблока № 1 Беларускай АЭС была пачата пасля выдачы РУП «Беларуская АЭС» адпаведнай ліцэнзіі. Аб выдачы дадзенай ліцэнзіі Дзяржатамнагляд паведаміў на сваім Інтэрнэт-рэсурсе і СМІ. Пра пачатак загрузкі ядзернага паліва ва ўстаноўленым парадку былі праінфармаваныя МАГАТЭ і кампетэнтныя органы краін, з якімі заключаны адпаведныя двухбаковыя пагадненні.
Ўвод энергаблока № 1 Беларускай АЭС у прамысловую эксплуатацыю будзе ажыццёўлены ў адпаведнасці з патрабаваннямі нацыянальнага заканадаўства і па атрыманні ДП «Беларуская АЭС» адпаведнай ліцэнзіі на эксплуатацыю. Перад яе выдачай Дзяржатамнагляд правядзе грамадскія слуханні ў парадку, устаноўленым заканадаўствам, у ходзе якіх праінфармуе грамадскасць аб праведзеных экспертызе бяспекі і ацэнцы адпаведнасці ДП «Беларуская АЭС» ліцэнзійным патрабаванням і ўмовам, якія дазваляюць прыняць рашэнне аб выдачы ліцэнзіі.
Дзяржатамнагляд нагадвае, што са жніўня 2020 года па цяперашні час энергаблок № 1 Беларускай АЭС праходзіць этапы ўводу ў эксплуатацыю, у ходзе якіх ажыццяўляецца тэставанне абсталявання і шматлікія выпрабаванні ў розных рэжымах працы ядзернай ўстаноўкі, у тым ліку выяўляецца неабходнасць карэкціроўкі працы абсталявання. Сітуацыі, якія класіфікуюцца як надзвычайныя або няштатныя, адсутнічалі. Тым не менш, па факце устанаўлення павышанай грамадскай цікавасці да розных сітуацый на Беларускай АЭС прадстаўнікамі Дзяржатамнагляду, Міністэрства энергетыкі, іншымі зацікаўленымі былі прадастаўлены адпаведныя каментары для СМІ. Праз нацыянальную кантактную кропку – Рэспубліканскі цэнтр кіравання і рэагавання на надзвычайныя сітуацыі Міністэрства па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь былі накіраваныя адказы на ўсе запыты пра сітуацыі на Беларускай АЭС, якія паступілі ў рамках устаноўленых двухбаковых пагадненняў “Аб аператыўным апавяшчэнні аб ядзернай аварыі і абмене інфармацыяй па пытаннях ядзернай і радыяцыйнай бяспецы”.
Дзяржатамнагляд яшчэ раз падкрэслівае, што ацэнка / экспертыза бяспекі, якая дазваляе прыняць рашэнне аб магчымасці ажыццяўлення дзейнасці ў галіне выкарыстання атамнай энергіі, праводзіцца ў рамках ліцэнзійнага працэсу. Стрэс-тэсты ўяўляюць сабой разавую пазапланавую ацэнку ўстойлівасці АЭС да экстрэмальных знешніх прыродных уздзеянняў і іх спалучэнні ў святле урокаў аварыі на японскай АЭС “Фукусіма-Дайічы”, якая дазваляе прааналізаваць запасы бяспекі над усталяванымі нарматыўнымі прававымі актамі патрабаваннямі і прапанаваць меры іх павелічэння ў кантэксце бесперапыннага ўдасканалення бяспекі.
Сумесныя з ENSREG дзеянні ў дачыненні да стрэс-тэстаў Беларускай АЭС (партнёрскі агляд Нацыянальнага дакладу аб стрэс-тэстах Беларускай АЭС 2017-2018 гадоў і партнёрскі агляд Нацыянальнага плана дзеянняў па выніках правядзення стрэс-тэстаў 2020-2021 гадоў) выконваюцца нашай краінай у добраахвотным парадку, як дэманстрацыя прыхільнасці Беларусі да бесперапыннаму павышэнню ўзроўню бяспекі АЭС.
Фарміраванне Нацыянальнага плана дзеянняў па выніках правядзення стрэс-тэстаў Беларускай АЭС (далей – Нацыянальны план дзеянняў) цалкам з'яўляецца задачай і адказнасцю беларускага боку. Дадзены тэзіс пацверджаны ў Справаздачы ENSREG 2018 года, у якім Дзяржатамнагляду рэкамендавана “… у адпаведнасці з прынцыпам “інтэлектуальнага валодання” вызначыць неабходныя меры па павышэнню бяспекі ў адказ на рэкамендацыі, зробленыя ў Справаздачы ENSREG і самім Дзяржатамнаглядам, і ўключыць іх у Нацыянальны план дзеянняў, які змяшчае адпаведныя меры па павышэнню бяспекі і графікі іх выканання”. Гэта і было зроблена: Дзяржатамнаглядам сумесна з зацікаўленымі прааналізаваныя ўсе рэкамендацыі, сфарміраваны і даведзены ДП “Беларуская АЭС” у выглядзе прадпісанні Нацыянальны план дзеянняў, выкананне якога знаходзіцца на кантролі ў рэгулюючым органе.
Іншыя навіны
